Area
Daryo, ko‘l va hovuz bo‘ylarida, ko‘lmaklarda, botqoqlik o‘tloqlarda va botqoq atroflarida o‘sadi. Moldova, Ukraina, Belorus, Boltik 6ÿyi, Rossiyani Yevropa qismining janubida, Kozogistonda (Irtish daryosi bo‘yida), Sibir, Yakutiya, Uzok Sharqda, kisman Kavkaz va O‘rta Osiyo (Uzbekistonning Xorazm va Samarkand viloyatlarida) uchraydi. Mahsulot asosan Belorus va Ukrainada tayyorlanadi, lekin Qozogiston va Amur daryosining o‘rta oqimidan yig‘ish mumknn.
Botanical description of the plant
Oddiy igir - Acorus calamus L.; kuchaladoshlar - Agaseae oilasiga kiradi. Ko‘p yillik, bir pallali o‘t o‘simlik. Ildizpoyasi 1,5 m uzunlikda, gorizontal joylashgan, sudralib o‘suvchi, shoxlan gan va ko‘p ildizli, ustki tomoni ko‘ng‘ir yoki yashil-sarg‘nsh tusli. Ildizpoyaning yuqori tomonidan barg to‘plamlari o‘sib chiqqan. Bargi chiziqsimon yoki qilichsimon, uzunligi 60- 120 sm, tekis qirrali va parellel tomirlangan (bir pallali o‘simliklarga xos). Poyasi (gul o‘qi) yashil, tik usuvchi, shoxlanmagan, uch qirrali, bargsiz, bir tomoni tarnovsimon, ikkinchi tomoni esa utkir kirrali. Poyada ikki jinsli, sutaga tuplangan sarik gullar buladi. Suta silindrsimon-konusga uxshash bulnb, uzunligi 4- 12 sm. Gul to‘plami - suta yonidan 50 sm uzunlikda urovni (qinli) barg chikadi. Gulqurg‘oni ko‘rimsiz, oddiy, olti bargli, otaligi 6 ta, onalik tuguni uch xonali, yukoriga joylashgan. Mevasi -chuzinchok, kup urugli, kizil xo‘l meva. Ildizpoya va bargi xidli, mayda ildizlari xidsiz. May oyi oxiridan boshlab iyulgacha gullaydi.
Medicinal properties
Igir preparatlari achchiq-xushbuy dorisifatida ishtaha ochish va ovqat hazm qilish jarayonini yaxshilash uchun ishlatiladi. Oldingi vaqtlarda buyrak, jigar hamda o‘t pufagi kasalliklarini davolashda qo‘llanilgan. Igir ildizpoyasi parfyumeriyada va ozik-ovkat (likyor tayyorlash) sanoatida xam ishlatiladi. Kaynatma. Ildizpoya achchiq nastoyka, achchiq rovoch nastoykasi va me’da kasalliklarida xamda ishtaxa ochish uchun ishlatiladigan yig‘malar - choylar tarkibiga kiradi. Igir ildizpoyasining efir moy buyrak va o‘t yo‘llari ton kasalligini davolash da xamda uning oldini olishda ishlatiladigan «Olimetin» preparati, ildizpoya poroshogi - me’da va o‘nikki barmok, ichak yara kasalligida ishlatiladigan «Vikalin» va «Vikair» preparatlari tarkibiga kiradi.
